Memede genellikle ilk yapılan inceleme bir doktor tarafından elle yapılan muayenedir. Bu muayenede herhangi bir kitle ele gelmezse birçok kadın memesinde kanser olmadığını düşünür. Oysa bu durum büyük bir yanılgıdır. Çok tecrübeli hekimlerce yapılsa bile, elle muayenenin meme kanserini saptamadaki duyarlılığı ultrason ve mamografi gibi görüntüleme yöntemlerine göre oldukça düşüktür. Çünkü, memedeki bir kitlenin elle hissedilebilmesi, kitlenin büyüklüğüne ve memenin yapısına bağlıdır. Yumuşak ve küçük memelerde kitleler daha kolay saptanır. Ancak, büyük, sert, fibrokistik yapıda memelerde ve genç hastalarda kitleler daha zor hissedilir.

 

Diğer taraftan, ele gelen kitlelerin önemli bir kısmı da kist ya da fibroadenom gibi tedavi gerektirmeyen kitleler olabilir. Bunlar ultrasonla kolayca anlaşılabilirken elle muayenede kanser zannedilebilir ve hastada gereksiz bir kaygı yaratabilir. Memedeki kitleler ancak belli bir büyüklüğe ulaşınca elle hissedilebildiğinden, elle muayeneyle ancak büyük tümörler saptanabilir. Oysa, meme kanserinde "erken tanı" demek, tümörleri bu büyüklüğe gelmeden saptayabilmektir. Dolayısıyla, memede kontrollerde sadece elle muayeneyle asla yetinilmemeli, mutlaka gereken aralıklarla ultrason ve mamografi yapılmalıdır.

 

Radyolojik tetkikler:

Meme hastalıklarının tanısında en çok kullanılan radyolojik yöntemler ultrason ve mamografidir. Bazı hastalarda, bunlara ilaveten Emar çektirmek gerekebilir. Ancak, bu görüntüleme yöntemlerinin hiç birisi meme hastalıkları için tek başına yeterli değildir. Her görüntüleme yönteminin kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır ve kullanılması gereken yöntem hastanın yaşı, memenin yapısı ve araştırılan hastalığa göre farklılık gösterir. Hangi hastada, hangi hastalık için hangi yöntem ya da yöntemlerin kullanılacağına meme hastalıkları konusunda bilgili ve deneyimli radyoloji hekimleri karar vermelidir.

​

BIRADS nedir?

Mamografi, ultrason ve emar raporlarında sıklıkla BIRADS terimini görürüz. BIRADS, İngilizce "Breast Imaging Reporting And Data System" kelimelerinin kısaltmasıdır. Memede, mamografi, ultrason ya da emar ile saptanan bir kitlenin kanser olma olasılığını kategorize etmek için kullanılır ve günümüzde tüm raporlarda bahsedilmesi neredeyse bir kuraldır. BIRADS da, memedeki kitle radyolojik görünümlerine göre 0 dan 6 ya kadar derecelendirilir. BIRADS 0 doktorun tetkikleri yetersiz bulduğunu, ilave mamografi, ultrason ya da emar yapılması gerektiğini ifade eder, kitlenin iyi ya da kötü huylu olduğu konusunda bir şey söylemez. BIRADS 1, memede hiçbir kitle saptanmadığı anlamına gelir. BIRADS 2, memede kitle görüldüğünü, ancak radyolojik özelliklerinin kesin olarak iyi huylu lezyonu düşündürdüğünü ifade eder. Bu grupta kanser şüphesi yoktur. BIRADS 3 de ise, doktor memedeki kitlenin kuvvetle (%95 den fazla) iyi huylu bir kitle olduğunu düşünmektedir. Ancak küçük de olsa şüphe olduğundan belli aralıklarla takip gerekir. BIRADS 4 de, doktor kitlenin kanser olabileceğini (yaklaşık %30 ihtimalle) düşünmektedir ve bu hastalarda biyopsi yapılması gereklidir. BIRADS 4, kanser olasılığının yüksekliğine göre BIRADS 4a, 4b ve 4c olarak da alt sınıflara ayrılmıştır. BIRADS 5 de, doktor mamografi, ultrason ve emar bulgularına göre kitlenin çok büyük ihtimalle (%95 den fazla) kanser olduğunu düşünmektedir. Bu tür hastalarda, biyopsi ve evreleme sonrası tedavi uygulanır. BİRADS 6 da ise kitlenin kanser olduğu biyopsi ile kanıtlanmıştır ve radyolojik tetkikler ek bilgi almak için yapılmaktadır. 

​

Yukarıdaki bilgilerden de anlaşılacağı üzere, iyi bir radyolog hem memede ele gelmeyen kitleleri erkenden saptayabilir, hem bu kitlelerin iyi yada kötü huylu olma olasılıklarını söyleyebilir, hem hangi kitlelerden biyopsi yapılması gerektiğini hangilerinin takip edilmesi gerektiğini belirtebilir ve hem de en uygun görüntüleme yöntemini (Mamografi, ultrason ya da emar) kullanarak biyopsi yapabilir ve kesin tanıyı koyabilir. Yani, meme hastalıklarında tedavi hariç tüm aşamaların deneyimli bir radyoloji uzmanının kontrolünde olması hasta için en iyi seçenektir. 

​

Meme hastalıklarının tanısında kullanılan görüntüleme yöntemleriyle ilgili ayrıntılı bilgi almak için aşağıdaki linklerden yararlanabilirsiniz.